- Informele m.e.r.-beoordeling
- Verklaring van geen bedenkingen gemeenteraad
- Verklaring van geen bedenkingen gedeputeerde staten
- Crisis- en herstelwet
- Gemeentelijke coördinatieregeling
- Variant 1: Kruimelafwijking en activiteit bouwen (reguliere procedure)
- Variant 2: Projectafwijking en activiteit bouwen (uitgebreide procedure)
- Variant 3: Bestemmingsplanwijziging (uitgebreide procedure) met daarna (als bestemmingsplan in werking) aanvraag omgevingsvergunning voor de bouwactiviteiten (reguliere procedure)
Ruimtelijke ordening is het proces waarbij met een groot aantal spelregels de schaarse leefruimte planmatig wordt benut en ingericht. Daarbij wordt rekening gehouden met individuele en gemeenschappelijke belangen. Het doel van dit stuk is om overheden en andere woningmarktpartijen te informeren over de relevante ruimtelijke ordening procedures die van toepassing kunnen zijn op de realisatie van tijdelijke huisvesting. Een aantal belangrijke leerstukken, zoals de informele m.e.r.-beoordeling, de verklaring van geen bedenkingen die door de gemeenteraad of door de provinciale staten kan worden afgegeven en de gemeentelijke coördinatieregelen, zullen hieronder worden behandeld.
Informele m.e.r.-beoordeling #
Veel van de projecten kwalificeren vermoedelijk als stedelijke ontwikkelingsprojecten als bedoeld in het Besluit me.r. Wanneer dat het geval is, is voorafgaand aan de terinzagelegging van een projectbesluit of bestemmingsplan een informele milieu-effectrapportage-beoordeling (‘m.e.r.-beoordeling’) door het college van burgemeester en wethouders (‘het college’) nodig. De beslistermijn van het college is zes weken. Als dit besluit niet voorafgaand aan de terinzagelegging van het projectbesluit of bestemmingsplan is genomen, hoeft dit echter niet per se tot tijdsverlies te leiden. De Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State oordeelt namelijk dat de rechtsgevolgen van een vernietigd bestemmingsplan in stand kunnen worden gelaten ondanks dat voorafgaand aan de terinzagelegging ervan geen m.e.r.-beoordelingsbesluit was genomen. Voorwaarde is wel dat dit besluit alsnog nadien (en in ieder geval voor de zitting) wordt genomen en voldoet aan de wettelijke eisen.
Verklaring van geen bedenkingen gemeenteraad #
Er is mogelijk een zogenaamde verklaring van geen bedenkingen van de gemeenteraad nodig als een project wordt vergund met een projectbesluit. Om erachter te komen of een verklaring van geen bedenkingen nodig is, kan eventueel het verklaring van geen bedenkingen-beleid van de betreffende gemeente worden geraadpleegd. Het verkrijgen van een verklaring van geen bedenkingen leidt tot vertraging in de procedure. Over de ontwerp-verklaring van geen bedenkingen kunnen namelijk (tezamen met het ontwerp-besluit waar de ontwerp-verklaring van geen bedenkingen betrekking op heeft) zienswijzen worden ingediend. De beoordeling van die zienswijzen moet worden gedaan door de gemeenteraad. Het kan dus zijn dat een verklaring van geen bedenkingen twee keer langs de gemeenteraad moet. Aangezien de gemeenteraad doorgaans niet vaak bij elkaar komt, kan dit vertraging opleveren. Op dit punt kan versnelling worden verkregen door het college van burgemeester en wethouders een mandaat te geven bij het ontwerp-verklaring van geen bedenkingen om de verklaring van geen bedenkingen na zienswijzen definitief te maken.
Verklaring van geen bedenkingen gedeputeerde staten #
Een degelijk ecologisch (voor)onderzoek of ecologische voortoets kan voorkomen dat een verklaring van geen bedenkingen van gedeputeerde staten van de betreffende provincie moet worden verkregen op basis van de Wet natuurbescherming (soortenbescherming en gebiedsbescherming (veelal stikstof)). Toch blijft de mogelijkheid bestaan dat een dergelijke verklaring van geen bedenkingen moet worden verkregen. In plaats van een verklaring van geen bedenkingen kan voorafgaand aan een project ook een vergunning of ontheffing op grond van de Wet natuurbescherming worden aangevraagd. De Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State oordeelt dat een dergelijke vergunning of ontheffing ook nog kan worden aangevraagd nadat reeds een ruimtelijke omgevingsvergunning voor het project is aangevraagd, zolang dit maar gebeurt vóór de verlening van die ruimtelijke omgevingsvergunning. Indien ten onrechte geen verklaring van geen bedenkingen van gedeputeerde staten is gevraagd, leidt dat niet altijd tot vertraging. De Afdeling oordeelt namelijk dat de rechtsgevolgen van een vernietigde omgevingsvergunning in stand kunnen worden gelaten ondanks dat een verklaring van geen bedenkingen ontbreekt, indien alsnog een aparte vergunning of ontheffing op grond van de Wet natuurbescherming is aangevraagd vóór de zitting in eerste aanleg. In het kader van soortenbescherming merken wij op dat ecologisch onderzoek soms alleen op bepaalde tijden gedurende het jaar kan plaatsvinden, waardoor mogelijk vertraging optreedt in de planning.
Crisis- en herstelwet #
De Crisis- en herstelwet is veelal van toepassing (zie Crisis- en herstelwet). Zie pagina 6 van dit document voor uitgebreider uitleg over wanneer deze wet van toepassing is. Als de Crisis- en herstelwet van toepassing is, geldt voor dat betreffende project dat de bestuursrechter in principe binnen 6 maanden uitspraak doet als het project bij de bestuursrechter wordt aangevochten. Dit leidt tot versnelling (NB In de praktijk wordt deze termijn vaak niet meer gehaald vanwege overbelasting van de rechterlijke macht). Toepassing van de Crisis- en herstelwet kan ook tot gevolg hebben dat voor ruimtelijke besluiten een reguliere procedure kan worden gevolgd, terwijl normaliter een uitgebreide procedure zou moeten worden gevolgd. Ook dit leidt tot versnelling.
Gemeentelijke coördinatieregeling #
De gemeentelijke coördinatieregeling van artikel 3.30 Wet ruimtelijke ordening kan mogelijk van toepassing worden verklaard om verschillende ruimtelijke besluiten die nodig zijn om een project planologisch toe te staan te coördineren. Of de coördinatieregeling van toepassing is, hangt af van gemeentelijk coördinatiebeleid. Het project moet in dit beleid zijn aangewezen. Als de coördinatieregeling van toepassing is verklaard, worden de besluiten gezamenlijk ter inzage gelegd. Daardoor kan men in één keer op alle gecoördineerde besluiten reageren. Dit levert versnelling op. Ook is beroep tegen de besluiten slechts mogelijk bij de hoogste bestuursrechter. Deze doet binnen 6 maanden uitspraak. Ook hierdoor wordt aanzienlijke tijdswinst behaald om onherroepelijke besluiten te verkrijgen.
Onderstaand hebben we van 3 verschillende procedures de tijdlijn en de voor- en nadelen op een rij gezet.
Variant 1: Kruimelafwijking en activiteit bouwen (reguliere procedure) #
Tijdlijn
- Datum aanvraag (fictief ter indicatie): juli 2022
- Vergunning verleend: augustus 2022
- In werking (= bruikbaar): augustus 2022
- Onherroepelijk: maart 2025
Voordelen
- Alle omgevingsvergunningen benodigd voor realisatie van het project worden tegelijk aangevraagd met kruimelafwijking.
- ‘Lichte’ toets (geen ruimtelijke onderbouwing benodigd). Wel een onderbouwing omtrent het woon-leefklimaat.
- Bruikbare vergunning (vergunning in werking) na 8 (+ 6) weken. Indien geen bezwaren snel ook een onherroepelijke vergunning.
Nadelen
- Bezwaar, beroep, hoger beroep: procedure ca. 2,5 – 3 jaar.
- Risico met betrekking tot de juridische kwalificatie van de kruimelgevallen. Mogelijk sprake van een stedelijk ontwikkelingsproject. Dat heeft tot gevolg dat deze procedure niet kan worden gevolgd.
Tabel 1: Tijdlijn van de kruimelafwijking en activiteit bouwen (reguliere procedure)
| Datum | Handeling/besluit | Opmerking |
|---|---|---|
| Juli 2022 | Aanvraag omgevingsvergunning | Definitief ontwerp gereed alsmede onderbouwing woon- en leefklimaat voor omgevingsvergunning activiteit bouwen en kruimelafwijking |
| Augustus 2022 | Verlening omgevingsvergunning | Beslissing op aanvraag omgevingsvergunning |
| Augustus 2022 | Inwerkingtreding | In beginsel inwerkingtreding verleende omgevingsvergunning |
| Augustus 2022 | Start bezwaartermijn | Bezwaar door aanvrager en/of belanghebbende(n) |
| Januari 2023 | Beslissing op bezwaar | College van B&W neemt een beslissing op het ingediende bezwaar |
| Januari 2023 | Start beroepstermijn rechtbank | Termijn voor beroep tegen beslissing op bezwaar mogelijk door aanvrager en/of belanghebbende(n) |
| Februari 2024 | Uitspraak rechtbank | |
| Februari 2024 | Start hoger beroepstermijn ABRS | |
| Maart 2025 | Uitspraak ABRS | Vergunning – bij positief resultaat – onherroepelijk |
Variant 2: Projectafwijking en activiteit bouwen (uitgebreide procedure) #
Tijdlijn
- Datum aanvraag (fictief ter indicatie): juli 2022
- Vergunning verleend: november 2022
- In werking (= bruikbaar): november 2022
- Onherroepelijk: februari 2024
Voordelen
- Alle omgevingsvergunningen benodigd voor realisatie van het project worden tegelijk aangevraagd.
- Mogelijk geen verklaring van geen bedenkingen nodig van de gemeenteraad (en dus bevoegdheid van het college van burgemeester en wethouders). Dit zorgt voor meer flexibiliteit in de doorlooptijden.
Nadelen
- Uitgebreide procedure met zienswijzen door een ieder.
- Zware toets (ruimtelijke onderbouwing
Tabel 2: Tijdlijn van de projectafwijking en activiteit bouwen (uitgebreide procedure)
| Datum | Handeling/besluit | Opmerking |
|---|---|---|
| Juli 2022 | Aanvraag omgevingsvergunning | Definitief ontwerp en ruimtelijke onderbouwing gereed voor activiteit bouwen en afwijken |
| Juli 2022 | Beslissing bevoegd gezag vrijgeven ontwerpbesluiten | |
| Augustus 2022 | Kennisgeving | Ontwerp-omgevingsvergunningen |
| Augustus 2022 | Terinzagelegging | Ontwerp-omgevingsvergunning en bijbehorende stukken |
| Augustus 2022 | Zienswijzen | |
| Oktober 2022 | Nota van beantwoording zienswijzen college van B&W gereed | Beantwoorden zienswijzen |
| November 2022 | Verlening omgevingsvergunningen | Beslissing op aanvraag omgevingsvergunningen |
| November 2022 | Kennisgeving | Verleende omgevingsvergunning |
| November 2022 | Terinzagelegging | Besluiten en bijbehorende stukken |
| November 2022 | Beroepstermijn rechtbank | Beroep door belanghebbenden |
| Juni 2023 | Uitspraak rechtbank | |
| Juni 2023 | Start hoger beroepstermijn ABRS | |
| Februari 2024 | Uitspraak ABRS | Bij positief resultaat besluitvorming onherroepelijk |
Variant 3: Bestemmingsplanwijziging (uitgebreide procedure) met daarna (als bestemmingsplan in werking) aanvraag omgevingsvergunning voor de bouwactiviteiten (reguliere procedure) #
Tijdlijn
- Datum verzoek bestemmingplan (fictief ter indicatie): september 2023
- Vergunning verleend: mei 2023
- In werking (= bruikbaar): mei 2023
- Onherroepelijke bouwactiviteit: februari 2026
Voordelen
- Gebruik en bouw kan passend worden bestemd.
- Er kan ontwikkelingsruimte worden opgenomen.
- “Koninklijke route” bestemmingsplan.
Nadelen
- Uitgebreide procedure.
- Zware toets (ruimtelijke onderbouwing).
- Toestemming van / afstemming met de gemeenteraad benodigd (wellicht problematisch vanwege politiek klimaat).
- Pas in 2026 een onherroepelijke bouwvergunning, zeer lange procedure met mogelijk gevolgen voor de financierbaarheid. De procedure kan worden versneld door te coördineren.
- Als het bestemmingsplan wordt vernietigd terwijl de omgevingsvergunning nog niet onherroepelijk is, dan heeft dit negatieve gevolgen voor de houdbaarheid van die vergunning.
Tabel 3: Tijdlijn van de bestemmingsplanwijziging (uitgebreide procedure) en daaropvolgende aanvraag omgevingsvergunning (reguliere procedure)
| Datum | Handeling/besluit | Opmerking |
|---|---|---|
| Tot september 2022 | Voorbereiding ruimtelijke onderbouwing bestemmingsplan | Ruimtelijke onderbouwing, plankaart en planregels gereed |
| September 2022 | Verzoek college van B&W in procedure brengen ontwerpbestemmingsplan | |
| September 2022 | Besluit vrijgeven ontwerp-bestemmingsplan college van B&W | |
| September 2022 | Kennisgeving ontwerp-bestemmingsplan | |
| September 2022 | Terinzagelegging ontwerp-bestemmingsplan | |
| September 2022 | Zienswijzen | Ontwerp-omgevingsvergunning en bijbehorende stukken |
| December 2022 | Nota van beantwoording zienswijzen college van B&W gereed | |
| Januari 2023 | Vaststelling bestemmingsplan gemeenteraad | |
| Januari 2023 | Kennisgeving vaststelling bestemmingplan | |
| Januari 2023 | Start beroepstermijn bestemmingsplan Raad van State | |
| Maart 2023 | Aanvraag omgevingsvergunning bouwen (reguliere procedure) bij college van B&W1 | |
| Mei 2023 | Verlening omgevingsvergunning college van B&W | Gecoördineerde omgevingsvergunningen met niet-wabo besluit. |
| Mei 2023 | Bezwaar door belanghebbenden | |
| Oktober 2023 | Beslissing op bezwaar college van B&W | |
| December 2023 | Uitspraak ABRS bestemmingsplan | |
| Oktober 2023 | Start beroepstermijn omgevingsvergunning bij de rechtbank | |
| November 2024 | Uitspraak rechtbank | |
| November 2024 | Start hoger beroepstermijn omgevingsvergunning ABRS | |
| Januari 2026 | Uitspraak ABRS |
Pagina voor het laatst aangepast op 21 oktober 2022
